LENİN ve PRAWDA Gazetesi - Parti İnşası İçin Bir Gazete

LENİN ve PRAWDA Gazetesi - Parti İnşası İçin Bir Gazete

V. İ. Lenin

Lenin açısından basının işlevi, burjuvazi açısından basının rolünden çok farklıydı. “Gazete sadece kolektif bir propagandist ve kolektif bir ajitatör değil, aynı zamanda kolektif bir örgütleyicidir” tespitini Lenin “Ne Yapmalı?” eserinde yapıyordu. Lenin’İn burada söz konusu ettiği organizatör herhangi bir organizatör değildir. Lenin açısından organizatör, eylem içinde olan, güçlü bir aktör olarak politik gelişmelere ve gerçekliklere müdahale edebilecek yetenekte olan ve toplumu temelden değiştirmeye kadir olan Parti’dir.

Pekiyi, bir kaç yüz kişiden oluşan bir örgütün yayınladığı bir gazete nasıl yüz binleri, milyonları etkileyebilecek nitelikte olabilecekti? Bu soruya doğru yanıtı verebilmek için türkçe anlamı GERÇEK olan PRAWDA gazetesinin 1912 ile 1914 yılları arasında Lenin’in yönetici sorumluluğunda yayınlandığı dönemi incelemeliyiz.

Prawda'nın ilk sayısıGeçen sayımızda incelediğimiz İSKRA (= KIVILCIM) gazetesi yüzlerce okuyucuya ulaşan bir işçi gazetesiydi ve göçmenlik ile sürgünde dağılmış Marksist örgütlenmeleri birleştiren bir niteliğe sahipti. PRAWDA (= GERÇEK) ise yine işçiler için, işçilerin hazırladığı gazetesi olmakla birlikte, solcu aydınların da katkı ve destekleriyle yayınlanıyordu. Lenin için işçilerin kendilerine ait bir gazetelerinin olması bir zorunluluktu. “Ne Yapmalı?” eserinde şöyle yazıyordu; “Günümüz Avrupasında, politik bir organa sahip olmayan bir hareketin politik bir nitelik kazanması mümkün değildir.”

1910’lu yılların yüzyılının başında işçi hareketlerinin uyanışı ve öğrenci hareketlerinin radikalleşmesi söz konusuydu.1911, 1 Mayıs’ında 400.000 işçi hareketlendi. Bolşevikler müdahil olmaya karar verdiler. Ocak 1912’de Menşevikler ile aralarındaki bölünme derinleşince Bolşevikler PRAWDA’yı resmi yayın organları haline getirdiler. Redaksiyon St.Petersburg’a yerleşti ve Rus işçi hareketinin en dinamik merkezinde Lenin’in yönetiminde 5 Mayıs 1912’de ilk sayısı yayınlandı.

PRAWDA yayın yaşamına başlamadan 15 gün önce Sibirya’da Lena bölgesinde, 6000 grevci maden işçisi devletin güçlü baskısı ile karşılaştı ve ardında yüzlerce ölü ile yaralı bıraktı. İşçiler arasında kin ve nefret o derece ateşlendi ki, ülke çapında 300.000 işçi ve emekçi protesto ve dayanışma eylemlerinde yer aldı. PRAWDA, somut durumun ehemmiyetini doğru değerlendirerek birinci sayısında fabrikalarda ve Lena bölgesi maden işçileri arasında abone kazanmak için etkin bir kampanya başlattı.

PRAWDA Bolşeviklerin çıkardığı ilk legal gazeteydi. Satış fiyatı 2 Kapik (= Kuruş) idi, dört sayfaydı ve içeriğinde ekonomik yazılar, işçi hareketi üzerine makaleler, grev haberleri ve işçilerin günlük yaşamları ile ilgili yazılar vardı. İlk sayısında iki tane de proleter şiir basılmıştı.

PRAWDA, kapitalist sistemin sömrücü karakterini ve Çar’ın otokratik yönetimini hedef alıyordu. Aynı zamanda binlerce işçiyi ekonomik ve sendikal mücadeleden, politik mücadeleye dönüştürmek için eğitiyordu. Gazete ajitasyonunu, parlamentodaki işçilerden yola çıkarak, onu Marksist eğitim ile birleştirerek, ulusal ve uluslararası durumun izahı üzerine oturtuyordu. Aynı zamanda büyük politik kampanyalar ile işçilerin öfkelerini örgütlü kanallara akıtmaya yönlendiriyordu. Örneğin, PRAWDA Gazetesi’nin 1912 yılında ana kampanya konusu “Tüm işçiler, emekçiler ve çalışanlar için Emeklilik Hakkı!” idi.

PRAWDA’nın Omurgası: MUHABİRLER

Prawda'nın 172. sayısıLenin, bir ABD gazetesi olan, yarım milyon abone sahibi, kentsel ve kırsal alandan kadın ve erkek işçilerden yüzlerce muhabiri olan, “Appeal to Reason” (= Sağduyuya Çağrı) gazetesini örnek alıyordu. Gazetenin kullandığı basit ve popüler dil çok çabuk yaygınlaşmasını sağlamıştı. Lenin bu örneği bir “Reçete” gibi Rusya’nın politik yapısına uyarlayarak, işçilere sınıf bilinci kazanmaları için içeriğinde düşündürücü ve basit yazılar içeren bir gazete hedefliyordu. Lenin basına stratejik amacı devrimci bir partiyi inşa edecek bir araç ve silah gözüyle bakıyordu.

Rusya’nın her köşesinden günde 40’a yakın yazı geliyor ve artık tanınırlığı olan “Muhabirlerimizden Haberler” üst başlıklı (rubrikli) sayfalarda yayınlanıyordu. Aynı süreçte PRAWDA’nın yayınını finansal olarak destekleyen 500’den fazla Grup oluştu. İşçi Muhabirleri, işçilerin sömürülme pratiklerinden örnekleri, seçim kampanyalarını, fabrika yaşamı ve günlük yaşamda karşılaşılan ve tüm halkları ilgilendiren ve etileyen konularda haberler yolluyorlardı. Bu yazılar gazetenin omurgasını oluşturuyordu.

Rus işçileri Bolşevik Gazete PRAWDA’yı “bizim günlük ajandamız, not defterimiz” olarak nitelendiriyorlardı. İlk sayı 25.000 tiraj ile yayınlanırken, takip eden haftalarda tiraj 60.000’i aştı. Fabrikalar arasında abone kampanyaları yaratıcı rekabeti içeren bir yarış haline dönüştü.

Gazetenin “İşçilerin İş ve Yaşamları” üst başlıklı sayfalarında muhabirlerden gelen sömürü ve baskı haberleri yer alıyordu. Eylemler ve yürüyüş duyuruları, 8 Mart Kadınlar Günü hazırlıklarına yer veriliyordu. PRAWDA   aynı zamanda işçileri örgüt, sendika ve kadın grupları kurma konularında cesaretlendiriyor ve yönlendiriyordu.

Prawda'nın SBKP dönemiLenin, ilerleyen süreçte gazetenin Moskova, Ural, Ukrayna ve diğerleri gibi bölgesel baskılar ile yayınlanmasını ve örneğin “Sendikalar” konulu Ek’ler içermesini ön görüyordu. Lenin devrimci basının işlevi konusunda çok heyecanlıydı. Sadece haberler ve yorumlar ile ilgili küçük notlar yazmıyor, kapitalist sistemin nasıl aşılabileceğinin yolları ve koşullarını içeren basit yazılar kaleme alıyordu. Bazı yorumlar ile ilgili eleştiriler yazıyor, kimi haberler ile ilgili görüş yazıyor ve mültecilik yıllarında ülkedeki redaksiyon ile düzenli yazışarak haberleşiyordu.

PRAWDA’nın sayfalarında okunabilen bilgi içeren yazılar, yığınların duyarlılığına işaret eden ve hareket olanaklarını içeren konularda bilimsel bilgiler içeriyordu. Lenin PRAWDA’nın bu özelliğini “Yarım yıllık çalışmamızın sonuçları - 1912” yazısında şöyle özetlemişti; “İlk defa bize işçi sınıfı ile ilgili değişik konularda ve işçilerin yaşamı ile ilgili ulaşan detaylı bilgilere doğrudan sahip olduk.” İşçi Muhabirleri proletaryanın içinde bulunduğu durumu yansıtan sensörler gibiydi.

Sansür ve “Çelik Kasalar”

İddianameler, aktivistlerin tutuklanmaları, para cezaları ve açılan davalara karşın gazete Pazar hariç her gün yayınlanıyordu. Çar sansürünü aşmak için sekiz kez adı değiştirilmek zorunda kalındı. Bir çok işçi günlük yevmiyelerini gazeteye, neredeyse günlük olarak kesilen yüksek para cezalarını karşılamak için bağış olarak “Çelik Kasalar”a yatırıyorlardı. Bu bağışlar temel ve öncü iş kollarında işçilerin gazeteyi kendi gazeteleri olarak sahiplenmelerinin belgesiydi.

Çar’ın polisinin gazeteye karşı tatbikatları ve güçlü karşı kampanyaları alınan tüm önlemlere rağmen son bulmadı. En sonunda I.Dünya Savaşı başladıktan sonra Leninci gazete bizzat Çar’ın emriyle 14 Temmuz 1914’de yasaklandı ve kapatıldı.

PRAWDA, 1917 baharında, “Halkın Kürsüsü” ve devrimci sürecin kolektif örgütleyicisi olarak önemli bir işlev gördü. Ayaklanmanın devrimci kadroları PRAWDA grupları içinde elde ettikleri deneylerle kadrolaştılar. 1912-1914 döneminde bu kadrolara PRAWDA çalışmasında çeliğe su verildiği gibi su verildi ve birer ateşli militan oldular. Partinin devrimci öncü işçi kadroları bu şekilde oluştu.

Sayılarla PRAWDA

  • 1912-1914 arası işçi gruplarında toplanan 2873 adet bağış
  • 645 yayınlanmış sayı
  • Günde ortalama 35-40, senede 11.000 okuyucu mektubu
  • Ortalama 60.000 tiraj
  • PRAWDA muhabirleri aracılığıyla 49 ilde dağıtılıyordu.